Viop Nedir? Nasıl İşlem Yapılır ?

Vadeli işlemlerin ülkemizde yatırım gerçekleştirilirken çok popüler olduğu görülüyor. Forex sektöründe kaldıraç oranlarının düşürülmesi ve teminat miktarının 50.000 TL olması, VİOP’un da çok trend olmasında önemli bir rol oynamıştır çünkü VİOP kaldıraç oranını arttırmış ve bu sayede yatırımcıların çok dikkatini çekmiştir. Şimdi VİOP Nedir? Nasıl Oynanır? Sorusunun cevabını detaylı olarak açıklayalım.

VİOP Nedir?

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası olarak bilinen VİOP, vadeli kontratlarla alış-veriş yapılan bir piyasadır. VİOP sayesinden kaldıraçlı işlem yapmak olağan kılınmıştır ama kaldıraç oranları değişkenlik gösterebiliyor. Kaldıraç oranı dediğimiz şey, bir protokolye sahip olmak için gereken teminat tutarı yüzünden pratik olarak bir oran oluşturmasına deniyor. VİOP’ta vadeli işlemler söz konusudur yani, satın alınan bir türev için daha sonra ödenecek bir protokol almış olunuyor.

Yani VİOP kullanılarak bir para birimi alındığında, daha ileri bir tarihli protokol satın alınmış oluyor. Bir işlem açılırken alınan para biriminin hangi vadesine de işlem açılacağı seçilmiş oluyor. Mesela Aralık 2020 vadeli bir Euro alındığını düşünürsek, bu alınan paranın Aralık 2020’ye kadar elden çıkarılması gerekmektedir. Eğer bu biçimde  yapılmazsa, kar da etmiş olunsa, zarar da etmiş olunsa o işlem kapatılır.

VİOP Nasıl İşlem Yapılır?

Forex, borsa, VİOP ve kripto para piyasaları konusunda önemli bir analiz gerektiren ve emek isteyen bir yatırım piyasası olmuştur. Piyasalar oyun alanı olarak görülmemelidir çünkü bu biçimde onlara olan bakış açısı değişebilir. Yazımızdan bahsederken VİOP nasıl oynanır yerine VİOP’la nasıl işlem yapılır dememiz daha yerinde olacaktır. Aracı kurumlar, kaldıraç ve diğer Forex piyasaları da dâhil olmak üzere pek çok birimde işlem yapmaktadırlar. VİOP’la işlem yapmak için de ilk başta SPK tarafından lisanslı olan bir aracı kurumun bünyesi altında VİOP hesabı açılması gerekiyor.

Burada hesap açma süreci diğer Forex hesap açma işlemleri ile aynı bir biçimde yürütülüyor. Hesap, kısa bir sürede açılır ve işleme istenen  zamanda başlanabilir. Forex piyasalarından farklı olarak MetaTrader adlı uygulama burda oldukça yaygın değildir ve bu durum bazı dezavantajlara yol açıyormuş gibi görünebilir. Hesap açıldıktan sonra, aracı kurumun kullanıcıya sağlamış olduğu işlem platformu sayesinde alım satım işlemleri yapılabilir.

Bunun yapılabilmesi için evvela hangi ürün üzerinden al sat işlemi yapılmak isteniyorsa o seçilmelidir. Forex sektörünün kullanıcılarına  sağlamış olduğu avantajlardan olan bekleyen emir komutu bu piyasa için de geçerlidir.

VİOP İşlem Örnekleri

Öncelikle VİOP üzerinden bir alım (buy) işlemi açıldığını varsayalım ardından ne kadar işlem yapacağımızı bilmek için protokol büyüklüğünü öğrenmemiz gerekir. Döviz protokollerinde 1000 birimlik bir  protokol  büyüklüğü vardır. Örnek verecek olursak 1 lotluk USDTRY işlemi yapıldığında 1000 dolar üzerinden işlem yapılmış olur. Ama VİOP işleminde işlemler kısıtlı olduğundan ötürü her birim üzerinden işlem yapılamıyor. Şimdi de kar zarar hesaplama işlemlerine bakalım.

İşlemimizi 1 lot USDTRY üzerinden açarsak protokol büyüklüğü de 1000birim olduğu için 1000 dolarlık bir alım işlemi yapmış oluyoruz. Başlangıç teminatına da 190 TL dersek, 1 protokolyi 190 TL’lik teminatla alabiliyor oluyoruz. Yani 1000 dolar 190 TL ile alınmış oldu. Doların o anki değeri 6.90 olursa 6900 TL’lik doları protokolyi almış olduğumuz teminat miktarıyla alabiliyoruz. Yani 6900/190=36.3 olur.

Değişken kaldıraç oranı denilen oran buna deniyor. Kaldıraç, başlangıç teminatının düşük olmasından ötürü ortaya çıkıyor. Bu işlem her  protokol  için ayrı hesaplanıyor. Doların değerinin artmasıyla kazancınız da artacak duruma gelmiş olacaktır.

VİOP Teminat Ve Kaldıraç Oranları Teminat tutarı Borsa İstanbul tarafından hesaplanıyor. Bu tutar son 3 ayda bir üründe ne kadar değişiklik olmuş, yapmış olduğu işlemdeki farklılıklar ne kadar olmuş gibi faktörlerin etkisiyle belirleniyor. Sabit bir formülü yoktur çünkü 3 ayda bir teminat tutarları değişkenlik gösterebiliyor. VİOP teminat ve kaldıraç oranları birimlere değişiklik göstermektedir. Aşağıda bu durum örneklenerek açıklanmıştır.

Ürün	Sözleşme Büyüklüğü	Başlangıç Teminatı	Güncel Kaldıraç Oranı (Yaklaşık)
USDTRY	1000 dolar	190 TL	19
EURTRY	1000 euro	230 TL	20
EURUSD	1000 euro	70 USD	17
XAUUSD (Ons Altın)	1 ons	80 USD	16
XAUTRY (Gram Altın)	1 gram	15 TL	10
BİST 30	100 pay senedi	1120 TL	13
Tüpraş	100 pay senedi	1375 TL	9
Türk Hava Tolları	100 pay senedi	120 TL	13
Kardemir	100 pay senedi	35 TL	10
Türk Telekom	100 pay senedi	60 TL	11

VİOP Kontrat Fiyatları

VİOP sözleşmelerinde fiyatların nasıl belirlendiği ve fiyatı etkileyen faktörlere bakacak olursak; Dayanak varlık spot fiyatı, faiz oranı, temettü getirisi, vadeye kalan gün sayısı gibi etkenler etkili olmaktadır. İlk olarak Teorik fiyatın formülüne bakalım

Teorik Fiyat= DF x (1+(Faiz oranı-temettü getirisi) x (VKG)/365)

Daha sonrasında VİOP kontrat fiyatlandırmasıyla ilgili kullanılacak olan diğer fiyatlara bakalım.

Cari Fiyat: Spot fiyattır yani yatırımcının vadeli bir piyasada, seans süresi içinde yapmış olduğu alım satım fiyatıdır.

Uzlaşma Fiyatı: Sözleşmelerin teminatının günün sonunda güncellemesi  amacı ile ve kar zararın hesaplanmasında kullanılacak olan bir değerdir. Bu fiyat, gün sonunun son 10 dakikası göz önüne alınarak yani son 10 dakika içindeki fiyatın miktar ağırlıklı ortalaması dikkate alınarak  hesaplanır. Son 10 dakikada bir işlem olmadıysa, ondan önceki son 10 dakikaya bakılır ve ona göre hesaplanır.

Vade Sonu Fiyatı: İşlem görüyor olan protokolün, bu gün itibariyle vade sonuna kadar teslim edileceği taşıma maliyetini içeren bir değerdir.